Tasarruf finansman şirketleri, temel olarak müşterilerin satın almak istedikleri konut, çatılı iş yeri veya taşıt için finansman sağlamaktadırlar. Tasarruf finansmanı şirketleri, müşterileri ile tasarruf finansman sözleşmesi yaparak bu sözleşme kapsamında tasarruf finansman faaliyeti yürütürler. Sistem tasarruf etme ve finansman sağlama olmak üzere iki aşamadan oluşmakta olup, bireysel tasarruf veya grup tasarrufu imkânı sunulmaktadır. Şirket, her müşteri grubu ve müşteri bazında bir tasarruf ve finansman planı düzenler.
Bireysel tasarrufta müşteriler, sözleşmede kararlaştırılan finansman karşılığında belirli bir vadeye kadar para yatırmaktadır. Grup tasarrufunda ise peşinatlı veya peşinatsız olarak müşterilerin ödeme planlarına göre oluşturulan gruplar arası çekiliş yapılmak suretiyle tasarruf edecekleri dönem belirlenmektedir. Grup halinde tasarruf uygulamasında müşterilerin teslimat tarihleri, grup için öngörülen toplam vade esas alınarak belirlenir.
Tasarruf Finansman Şirketlerinin Hukuki Alt Yapısı
Tasarruf finansman şirketlerinin yasal bir altyapısı, herhangi bir otoritenin denetimine tabi olmaması ve bu sisteme aktarılan fonların son yıllarda çok artması nedeniyle kamusal mağduriyetin önlenmesi amacıyla finansmanı organize eden şirketlerin denetlenmesi gerekliliği gündeme gelmiştir.
Şirketlerin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kısaca BDDK’nın denetimine tabi tutularak sistem harici faaliyetlerine engel olunması ve müşteriler açısından hak mağduriyetlerinin ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Değişiklik ile birlikte tasarruf finansman şirketlerinin statüsü de hukuki bir altyapıya kavuşmuştur.
Bugüne kadar düzenleyici ve denetleyici bir otoritenin gözetimine tabi olmadan finansal aracılık faaliyetinde bulunan şirketler artık mevzuatın öngördüğü şekilde kurulabilecek ve faaliyet gösterebilecektir.
BDDK tarafından yayımlanan ‘Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik’ de tasarruf finansman şirketlerinin faaliyet ve sözleşme esasları şu şekilde belirtilmiştir;
Tasarruf finansman faaliyeti
- Tasarruf finansman şirketleri her bir müşteri grubu ve müşteri bazında bağımsız bir tasarruf ve finansman planı düzenler. Grup hâlinde tasarruf uygulamasında müşterilerin teslimat tarihleri, grup için öngörülen toplam vade esas alınarak belirlenir.
- Tasarruf finansman şirketleri, tasarruf fon havuzu hesaplarını diğer hesaplarından ayırmak zorundadır. Tasarruf fon havuzu varlıkları, şirketlerin tasarruf finansman sözleşmelerinden kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilmesi dışında başka bir amaçla kullanılamaz, müşterilerin tasarruf finansman sözleşmelerinden kaynaklanan alacakları müstesna, kamu alacaklarının tahsili amacı da dâhil olmak üzere haczedilemez, iflas masasına dâhil edilemez.
- Tasarruf finansman şirketleri faizsiz finansman esaslarına göre faaliyet gösterir.
- Tasarruflardan oluşan fonların değerlendirileceği faizsiz yatırım araçlarının belirlenmesi ve faizsiz finansman esaslarına uygun tasarruf ve finansman yöntemleri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir.
Tasarruf finansman sözleşmesi
- Tasarruf finansman sözleşmesi, belirli bir tasarruf tutarı ve dönemine bağlı olarak önceden belirlenmiş koşulların gerçekleşmesi şartıyla konut, çatılı iş yeri veya taşıt edinimi için müşteriye finansman kullanma hakkı veren faizsiz finansman esaslarına göre düzenlenen sözleşmedir.
- Müşteri, tasarruf finansman sözleşmesinin tasarruf dönemi bitimine kadar sözleşmede fesih hakkına sahiptir. Şirket, müşterinin sözleşmede fesih hakkını kullanması hâlinde organizasyon ücreti bedeli dışında kalan toplam birikim tutarını, Kurulca belirlenecek süre içerisinde müşteriye iade etmekle yükümlüdür. Müşterinin talebi ile tahsisat ileriki bir tarihe ertelenebilir, erteleme hâlinde müşterinin sözleşmedeki hak ve yükümlülükleri saklı kalır.
- Tasarruf finansman sözleşmeleri, müşterinin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumu haricinde, şirket tarafından tek taraflı olarak feshedilemez.
- Tasarruf finansman sözleşmelerinde asgari olarak tutarlara, vadeye, organizasyon ücretine, gelir, maliyet ve masraflara, konut, çatılı iş yeri veya taşıt edinimine yönelik tasarruf etme ve finansman kullandırma dönem ve koşullarına, iade süre ve şartlarına, temerrüde, cayma hakkının kullanımına, sözleşmenin sona ermesine, feshine, mirasçılara intikaline, üçüncü taraflara devrine, tarafların hak ve yükümlülüklerine ilişkin hükümler yer alır.
- Şirketler tasarruf finansman sözleşmeleri kapsamında taahhüt ettikleri yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır. Sözleşme kapsamında müşterinin bilgilendirilmesine ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir.